19xx Veenhuizen RK kerk
1960: In 1960 wordt het bestaande Timpe-orgel gedemonteerd en
overgedragen aan de Rijksinspecteur voor Roerende Zaken. Het instrument wordt
opgeslagen in één van de ruimten van de Gevangenpoort te 's-Gravenhage. Ter
vervanging wordt een orgel van Standaart geplaatst, afkomstig uit een
theater in
Tilburg?. (15)
Dit wordt tegengesproken door nader onderzoek in 2009/2010 (19)
Foto's huidige orgel door Frits Kaan (21)
Manuaal I: |
C-c4 |
Manuaal II: |
C-c4 |
1. Bourdon |
16’ |
Bourdon |
8’ |
2. Bourdon |
8’ |
Diapason |
8’ |
3. Diapason |
8’ |
Flute |
4’ |
4. Flute |
4’ |
Viola |
4’ |
5. Viola |
4’ |
Octaaf |
4’ |
6. Octaaf |
4’ |
Flute |
2’ |
7. Flute |
2’ |
Viola |
8’ |
8. Twelfth |
2 2/3’ |
|
|
9. Tierce |
1 3/5’ |
|
|
10. Octaaf |
2’ |
|
|
Aangehangen pedaal C-e1.
2003: Het theaterorgel wordt door leden van de NOF (Nederlandse
Orgel Federatie) op gerestaureerd. Er wordt een Vox Humana toegevoegd. Een
accordeon register en verder metallofoon/xylofoon van hout en nog wat slagwerk
zoals trommel/castagnettes/sleebells/tamboerijn. Het wordt weer een kompleet
bioscooporgel voor het geven van concerten. (17)
2009: Restauratie door de gebr. Van der Meulen, met in een later stadium
inschakeling van een orgelmaker voor de intonatie. (18)
2010: Bericht Willem van der Meulen d.d. 22-06-2010: "Eind 2008 heb ik
van Rijksgebouwendienst toestemming gekregen om het pijporgel-gedeelte te
herstellen. Mijn broer en ik doen dat op basis van vrijwilligheid; alleen de
materiaalkosten worden op basis van declaratie vergoed. Er is een slechts een
beperkt budget beschikbaar. Het orgel verkeerde in erbarmelijke staat. De
diverse pijpen stonden al naast de gaten. De windvoorziening lekte aan alle
kanten. Bij het schakelen van de registers bij koud of vochtig weer moest je
afwachten of het inschakelde en of het wel weer uitschakelde. Elektrotechnisch
is nu gekozen voor een modulair systeem. Voor de besturing zal gebruik worden
gemaakt van een soort PLC, - een eenvoudige programmeerbare pc -; de bedrading
is zodanig opgebouwd dat het eenvoudig demonteerbaar is, met behulp van
patchpanels en netwerkstekers met UTP-kabel. E.e.a. om het orgel op eenvoudige
wijze te kunnen demonteren en weer opbouwen, e.e.a in overleg met de
Rijksgebouwendienst. Kort onderzoek i.s.m. de rijksbouwmeester uit Den Haag
leerde, dat het orgel niet uit een bioscoop uit Tilburg kan zijn, zoals andere
bronnen wel eens vermelden. In april 2009 zijn we daadwerkelijk begonnen. Het
gehele orgel is gedemonteerd, de complete bedrading is vervangen (bijna klaar);
windladen van nieuw afdichtvilt voorzien, electro(-pneumatische) klepjes opnieuw
bedraad en stuurbalgjes opnieuw beleerd, etc, etc. De orgelkas is verstevigd.
Klavieren opnieuw bedraad. Gehele speeltafel gereviseerd en opnieuw gelakt
etc,etc. Als laatste zal een orgelbouwer de intonatie verzorgen, en die iets
meer afstemmen op het gebruik in de RK-eredienst. Wij verwachten nu dat tegen
het eind van dit jaar het orgel weer speelklaar is". (19)
De intonatie wordt gedaan door Rene Nijsse. Bij de voorbereiding voor deze
restauratie is intensief contact geweest met de NOF, met name met Bert Van
Rossum en ook Bert-Jan de Waard voor de electronica. Het instrument dateert het
uit de jaren '20 van de 20e eeuw, gezien een opschrift in een pneumatisch
stuurbalgje.(20)
2012: VEENHUIZEN - Vrijdag werd het orgel in de voormalige
rooms katholieke kerk H. Hieronymus Aemilianus in Veenhuizen opnieuw in gebruik
genomen. Het voormalige theaterorgel, gebouwd in 1923 van de vorige eeuw door
Standaart te Rotterdam en afkomstig uit een theater in Tilburg, vertoonde als
gevolg van ouderdom en verwaarlozing grote gebreken. Willem en Johannes van der
Meulen kwamen met het voorstel om dit electro-pneumatische orgel te restaureren
en in 2008 is afgesproken dat de broers als vrijwilliger het werk ter hand
zouden nemen, waarbij de Rijksgebouwendienst de benodigde materialen zou
vergoeden. In ruim drie jaar en met 2000 uren op de teller, is onder advisering
van de Nederlandse Orgel Federatie, het orgel in de oude glorie hersteld.
Daarbij is de oude besturing vervangen door een moderne elektronische
aansturing. Orgelbouwer René Nijsse uit Oud-Sabbinge heeft het orgel gestemd en
volgens kenners klinkt het als nooit tevoren. (22)
Foto's van onbekende herkomst
Noten vanuit www.orgelsindrenthe.nl
(incl de noten van het voormalige Timpe-orgel:
- Tenzij anders vermeld, zijn de in dit artikel verwerkte
gegevens ontleend aan het parochie-archief, dat op 4 en 5 januari 1979 werd
geraadpleegd. Het bevond zich op dat moment in ongeordende toestand ter
plaatse. Inmiddels is het in bewaring gegeven bij het Rijksarchief te Assen
en aldaar geïnventariseerd. Gegevens over het Ontstaan van de kolonie werden
verder nog ontleend aan:-J.Griepink, Beknopte geschiedenis van de parochie
Sint Hieronymus Aemilianus te Veenhuizen, 1826 - 1976, z.pl., z.j.
-J.L.Terwen, Het Koningrijk der Nederlanden, Gouda 1858, p. 676.
- Mededeling van dhr. W. D. v. d. Kleij te Emmen.
- Parochie-archief, brief van C. Meijboom aan pastoor
Bruuns, d.d. 30 maart 1836.
- RA Groningen, archief Bisdom Groningen, dossier
Veenhuizen, brief van pastoor Dorresteyn, d.d. 4 februari 1893 (met
bijschrift d.d. 17 februari 1893).
- Mededeling van dhr. W.D.v.d.Kleij te Emmen.
- Bron: Zie noot 4.
- Gegevens over de werkzaamheden van C. B. Adema
werden mij verstrekt Ton van Eck te Voorburg.
- Mogelijk familie van A. B. Leyser (van 1877 - 1884
pastoor te Veenhuizen) ? S. Leyser was waarschijnlijk verwant met één van de
firmanten van de Maastrichtse firma Pereboom & Leyser. Van hen betrok N. S.
Leyser complete orgels, zoals de instrumenten te Brummen (St.Andreaskerk,
1894) en vermoedelijk ook Oosterbeek (St.Bernulphuskerk, 1901, sinds 1923 in
de R. K. kerk te Steggerda).
- Zie noot 4.
- Een piano- en orgelhandel te Zwolle, opgericht in
1875 (mededeling van dhr. W. D. v. d. Kleij te Emmen).
- Een afschrift van de daarbij opgestelde acte van
overdracht berust bij de administratie Hoofddirectie Gevangeniswezen te
Veenhuizen (Met dank aan dhr. Mulder voor het verstrekken van een copie).
- Naar gegevens ontleend aan:
Frans Jespers, Repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot
omstreeks 1900, 's-Hertogenbosch 1983, p. 117.
Wies van Leeuwen, Langs de oude Brabantse kerken (Westelijk Brabant), Baarn
1976, p. 108 - 109.
- Gegevens betreffende de aankoop van het orgel en
het restauratieplan van de fa. K. B. Blank & Zn. werden verstrekt door dhr.
J. Coppoolse te Halsteren. Enige aanvullende informatiè werd verder nog
verstrekt door dhr. J. M. H. Broeders te Oosterhout.
- Naar gegevens van Frans Jespers te Voerendaal.
- Mededeling van dhr. W. D. v. d. Kleij te Emmen.
- Informatie van Frits
Kaan via een E-Mail d.d.wo 13-11-2002 12:33. Hij heeft zijn informatie
uit het boek van drs. M.R. Hillebrandie-Meijer: "Kerken in Drenthe".
- Informatie van Bert Scheepstra uit Assen via E-Mail
d.d. ma 21-4-2003 13:38
- Informatie van Pieter van Herwaarden per mail d.d.
30-7-2009
- E-Mail van Willem van der Meulen d.d. 22-06-2010
- E-mail van Willem van der Meulen d.d. 24-06-2010
- E-mail door Frits Kaan d.d. 29-08-2011
- www:
http://www.dekrant-info.nl/cultuur/26935-orgel-rk-kerk-veenhuizen-opnieuw-in-gebruik.html
Links:
http://www.orgelsindrenthe.nl/nederlands/veenhuirk.html
http://grotekerkveenhuizen.nl/home/het-orgel/
http://www.veenhuizenlive.nl/veenhuizen/grote-kerk-veenhuizen/orgel-van-de-grote-kerk/