Geschiedenis Orgelmakerij Standaart Periode Rotterdam 1904-1923
De Schiedamse orgelmaker Standaart speelde een grote rol in de orgelbouw in
Nederland tussen 1904 en 1935.
Het bedrijf "A. Standaart Kerkorgelfabriek" werd opgericht in 1904 door
Adriaan Willem Jacobus Standaart - (14-02-1882 Rotterdam -11-01-1958 Schiedam)
te Rotterdam.
De firma was aanvankelijk gevestigd te Rotterdam aan de Scheepmakershaven 32 en de
Bloklandstraat 53, verhuisde daarna naar de Raephorststraat 85-87 (deze
werkplaatst werd verlaten na een brand) , vervolgens
naar de Zoomstraat 76-78 en later nog naar de Gerrit van der Lindenstraat
30-35-37 te Rotterdam. Telefoonnummers: 9667 en 3531
A.W.J. Standaart leerde het vak bij Michael Maarschalkerweerd (1838-1915) in
Utrecht. Michael paste in zijn orgels nieuwe Duitse vindingen toe zoals de
nieuwe orgeltractuur-technieken en de pneumatische kegellade. Ook werd hij
beïnvloed door Cavaillé-Coll. Hij reisde meermalen naar
Parijs voor een bezoek. Standaart werd hierdoor uiteraard beïnvloed.
Hij kwam in 1900 vanuit Utrecht naar Rotterdam, waar hij in 1904 de
orgelmakerij oprichtte onder de naam van "Ateliers voor Kerkorgelbouw A.
Standaart”.
Hij vertelde zelf (volgens werknemer Henk Kamphuis) dat hij regelrecht voortkwam uit
de firma Kam en Van der Meulen, een bekende orgelmakerij te Rotterdam in het
midden van de vorige eeuw. Zijn grootvader van moeders kant, de heer Adrianus v.
d. Haspel (1824-1911) te Rotterdam, was namelijk ook orgelmaker en was
enige tijd medefirmant van de firma Kam en Van der Meulen.
Op verzoek van zijn grootvader Adrianus van den Haspel nam A.W.J. Standaart het opdrachtenpakket van Kam
& Van der Meulen over en zette daarmee in wezen het werk van deze firma voort.
Het bedrijf werkte zeer fabrieksmatig en kon door de goedkopere
werkwijze voor een lage prijs orgels leveren. In de twintiger jaren waren er ca.
40 personen in dienst.
Ook aan de adressering is te zien dat het bedrijf steeds verder uitbreidde. In
de eerste advertentie 1906: Bloklandstraat 53 (woonhuis) en Scheepmakershaven 32
1908: Raephorststraat 87 en Zoomstraat 78
1909: Raephorststraat 87-89 en Zoomstraat 64
1911: Raephorststraat 87-89 en Zoomstraat 62-64
1916: Gerrit van der Lindenstraat 35-37
1919: Gerrit van der Lindenstraat 30-37
De Tijd 10-03-1906
RK dagblad het huisgezin 22-11-1908
Nieuwe Vlaardingsche courant 28-11-1908
De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland 15 maart 1909 pagina 4
Nieuwe Vlaardingsche courant 13-03-1909 Over de volle breedte van de krant
De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland 15 augustus 1910 pagina
4
Gorinchems Advertentieblad, 05081910; p. 2
Zierikzeesche Nieuwsbode 16 september 1910 pagina 8
Advertentie uit "Het Orgel" 1911 januari voor een orgelmaker
Advertentie uit "het Orgel" Oktober 1911
Advertentie uit Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de
Bommelerwaard 25 oktober 1911 pagina 4
Zierikzeesche Nieuwsbode 15 april 1911 pagina 2
Advertentie uit Rotterdamsch nieuwsblad 23-01-1912 en Nieuwsblad, gewijd aan de
belangen van de Hoeksche Waard en IJselmonde 17-02-1912
Bericht uit "Het Orgel"oktober 1912. Leden van de NOV (Nederlandse Organisten
Vereniging) bezochten de orgelmakerij in Rotterdam.
De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland 11 maart 1913 pagina 4
De standaard 29-09-1913
De standaard 20-12-1913
In 1913 had Standaart al behoorlijk aandeel in de bouw van kerkorgels in
Nederland. Bovenstaand de lijst met 9 nieuwe en 2 gerestaureerde orgels in
Nederland uit "Het Orgel" van januari 1914.
Zierikzeesche Nieuwsbode 9 januari 1914 pagina 8
Op de werklijst van 1914 voor Nederland "Het Orgel" van april 1915
staat Standaart vermeld met 11 nieuwe orgels en 1 gerestaureerd orgel .
De standaard 14-11-1914
Op de werklijst van 1915 voor Nederland "Het Orgel" van juni 1916 staat Standaart vermeld
met 12 nieuwe orgels en 2 gerestaureerde orgels .
Ook waren er voor het jaar 1914 al 10 orgels in aanbouw. Zie bovenstaand bericht
uit "Het Orgel" van januari 1914
Personeelsadvertentie uit "Het Orgel" van september 1914. Blijkbaar was de
orderportefeuille zo goed gevuld dat er nieuw personeel geworven moest worden.
In juli 1915 adverteert Standaart in "Het Orgel" met zijn instrument in de kerk
van de nederlandse Protestantenbond te Schiedam.
De standaard 30-04-1915
In oktober 1916 verschijnt in het tijdschrift "Het Orgel"bovenstaande
advertentie
In november 1916 ziet de advertentie er iets anders uit
De Prins (der geillustreerde bladen), 6 mei 1916
In de advertentie in "Het orgel" van oktober 1918 worden recent geaamkte en in
aanbouw zijnde orgels vermeld.
Jaarboek voor de Nederlandse Hervormde Kerk - 1918
In het tijdschrift "Het Orgel" van maart 1919 vraagt Standaart een
orgelpijpenmaker
Advertentie uit oktober 1919 "Het Orgel".
Advertentie uit 1919, waarin het
salonorgel wordt genoemd
dat tijdens de 3e Jaarbeurs in Utrecht door Standaart werd getoond.
In 'Ons Zondagsblad' 11e jaargang no. 22 van 6 september 1919 staat een artikel
door W. Landré met als titel "Orgelfabricage'. (klik op de foto van het artikel
voor een vergroting)
Op de pagina ernaast zijn nog twee foto's te vinden. (#n11)
Jaarboek 1920 van de Gereformeerde Kerken in Nederland
Tot ca. 1920 werden er alleen, doorgaans pneumatische orgels, gebouwd voor
kerken. Vanaf 1920 werden steeds meer orgels gebouwd voor concertzalen en
bioscopen, bestemd om
"stomme" films van bijpassend geluid te voorzien. Deze periode was
echter maar heel kort omdat al gauw films werden geïntroduceerd met geluid. Deze
orgels hadden doorgaans een electro-pneumatische tractuur. Vanaf 1920 (Amsterdam
Edison) tot 1935 bouwde men in Nederland ca. 45 theaterorgels.
Standaart werkte veel met aangekochte materialen en de fronten waren
doorgaans gebaseerd op enkele types.
De kunst; een algemeen geïllustreerd en artistiek weekblad
jrg 20, 1927/1928, no 1029, 15-10-1927
Literatuur en overige bronnen: